,
Periyodik Kontrol (Fenni Muayene) zorunlu mudur?
İşveren 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (4. Madde – İşveren Genel Yükümlülüğü) gereği çalışanların güvenliğin sağlamakla yükümlüdür. Kanun gereği periyodik kontroller 25.04.2013 Tarihli 28628 Sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan “İş ekipmanları kullanımında sağlık ve güvenlik şartları yönetmeliği” esas alınarak yürütülür ve zorunludur.
Ekipmanların periyodik kontrol süreleri nelerdir?
Periyodik kontrol aralığı ve kriterleri standartlar ile belirlenmemiş iş ekipmanlarının periyodik kontrolleri, varsa imalatçının öngördüğü aralık ve kriterlerde yapılır.
Bu hususlar, imalatçı tarafından belirlenmemiş ise iş ekipmanının periyodik kontrolü, bulunduğu işyeri ortam koşulları, kullanım sıklığı ile kullanım süresi gibi faktörler göz önünde bulundurularak, yapılacak risk değerlendirmesi sonuçlarına göre, belirlenecek aralıklarda yapılır. Belirlenen periyodik kontrol aralığının bu Yönetmelikte belirtilen istisnalar(*) dışında bir yılı aşmaması gerekir. (İş Ekipmanları Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği – Ek3 – Mad. 1.4)
Periyodik kontrolleri kimler yapmaya yetkilidir?
Periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişi: Bu Yönetmelikte belirtilen iş ekipmanlarının teknik özelliklerinin gerektirdiği ve EK-3’te yer alan istisnalar saklı kalmak kaydıyla ilgili branşlardan mühendis, tekniker ve yüksek teknikerleri yapabilir. (İş Ekipmanları Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği – Mad. 4.ğ) Takip edilebilirlik açısından mühendis odalarına sicil numaraları ile kayıtlı makine ve elektrik mühendislerince yapılır.
Periyodik kontrolleri başka ne zaman yaptırmak gereklidir?
İş ekipmanının güvenliğinin kurulma ve montaj şartlarına bağlı olduğu durumlarda, ekipmanın kurulmasından sonra, çalışma şeklinde değişiklikler, kazalar, doğal olaylar veya ekipmanın uzun süre kullanılmaması gibi iş ekipmanındaki güvenliğin bozulmasına neden olabilecek durumlardan sonra, ilk defa kullanılmadan önce ve her yer değişikliğinde ekipmanın, periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişiler tarafından kontrolü yapılır, doğru kurulduğu ve güvenli şekilde çalıştığını gösteren belge düzenlenir. (İş Ekipmanları Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği – Mad. 7)
Periyodik kontrollerin önemi nedir?
Periyodik kontroller, ülkemizde yasa, tüzük ve yönetmeliklerle yaptırılması zorunlu kılınmış kanuni yükümlülüklerdir. İş kanunu gereği her işveren, işyerinde kullanılacak iş ekipmanının yapılacak işe uygun olması ve bu ekipmanın çalışanlara sağlık ve güvenlik yönünden zarar vermemesi için gerekli tüm tedbirleri almakla yükümlüdür. Bu yükümlülük ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi açısından periyodik kontrollerin yapılması önem ve zorunluluk arz eder.
Akreditasyon Nedir?
Akreditasyon uygunluk değerlendirme kuruluşlarınca gerçekleştirilen çalışmaların ve dolayısıyla bu çalışmalar sonucunda düzenledikleri uygunluk teyit belgelerinin (deney ve muayene raporları, kalibrasyon sertifikaları, yönetim sistemi belgeleri, ürün belgeleri, personel belgeleri vb.) güvenilirliğini ve geçerliliğini desteklemek amacıyla oluşturulmuş bir kalite altyapısıdır.
Akreditasyon Zorunlu mudur?
Periyodik kontrol yapacak kişi ve kuruluşlara akreditasyon, yetkilendirme ve eğitim zorunluluğu getirmeye Bakanlık yetkilidir. Periyodik kontrolleri yapılmış iş ekipmanları ile ilgili olarak, periyodik kontrol raporunun gerçeğe aykırı düzenlenmesi, bu Yönetmelikte yer alan kriterlere uygun olmayan kişilerce yapılması, uygun olmayan deney ve test yöntemleri kullanılarak yapılması gibi uygunsuzlukların Bakanlıkça tespit edilmesi durumunda, periyodik kontrol raporları geçersiz sayılır. Ayrıca düzenleyen kişiler hakkında 13 üncü maddenin üçüncü fıkrasına göre işlem yapılır.
01.10.2017 Tarihli 30197 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan İş Ekipmanlarının Periyodik Kontrollerini Yapmaya Yetkili Kişilerin Kayıt ve Eğitimlerine İlişkin Tebliğ ile Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca iş ekipmanlarının periyodik kontrollerini yapmaya yetkili kişilerin kayıt ve eğitimlerine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. Bu tebliğde de belirtildiği üzere Akreditasyon konusunda herhangi bir zorunluluk bulunmamaktadır.
Ancak aşağıda belirtilen yönetmeliklerin kapsadığı alanlarda herhangi bir kurum, kuruluş veya kişinin kontrol yaparak akreditasyonsuz raporlandırması mümkün değildir.
Asansör bakım ve işletme yönetmeliği,
Kıyı tesislerine işletme izni verilmesine ilişkin usul ve esaslar hakkında yönetmelik
Tersane, tekne imal ve çekek yerlerine işletme izni verilmesine ilişkin usul ve esasları hakkında yönetmelik
Periyodik Kontrollerinin yapılması gerekli ekipmanlar hangileridir?
Basınçlı Kaplar
Kalorifer kazanı – Buhar kazanı – Kızgın su kazanı – Kızgın yağ kazanı
Hava tankı – Hidrofor-Genleşme Tankı – Boyler – Otoklav vb. basınçlı kaplar
LPG vb. tanklar – Kriyojenik tanklar – Parlayıcı Patlayıcı Madde Depolama Tankları
Kara tankeri – Emniyet Ventilleri
Kaldırma ve İletme Makinaları
Vinç – Caraskal – Mobil Vinç – Kule Vinç
Forklift – Transpalet – İstif Makinaları
Platform – Lift – Halatlı-Zincirli Çektirme ve Asma Ekipmanları
Yapı İskeleleri
İş Makinaları
Loder – Ekskavatör – Beckhoeloder – Fore Kazık – Skreyper – Greyder – Dozer
Tesisatlar
Elektrik Tesisatı – Topraklama Tesisatı – Paratoner
Jeneratör
Yangın Tesisatı ve Hortumlar, Motopomplar, Boru Tesisatı
Havalandırma ve Klima Tesisatı
Tezgâhlar
Torna – Freze – Matkap vb.
Yeni ekipmanın periyodik kontrolü gerekli midir?
Ekipmanın kurulmasından sonra ve ilk defa kullanılmadan önce ve her yer değişikliğinde ekipmanın, periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişiler tarafından kontrolü yapılır, doğru kurulduğu ve güvenli şekilde çalıştığını gösteren belge düzenlenir. (İş Ekipmanları Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği – Mad. 7)
Ekipmanım sürekli çalışıyor, periyodik kontrolünü nasıl yaptırabilirim?
İşletme bünyesinde, sürekli çalışması gereken cihazlar genelde yedekli tutulmaktadır. Bu gibi durumlarda hazırlıkların yapılmasına izin verilecek şekilde planlama yapılarak test ve kontroller ayrı zamanlarda yapılır. Genel duruş, yıllık bakım, planlı bakım ya da tatil günlerinde de muayene kuruluşu ile organize olunarak periyodik kontroller yapılabilir.
Periyodik kontrolünde ekipmanda uygunsuzluk tespit edildi, ne yapmalıyım?
Kontrolü yapılan ekipmanın muayenesi sonucu raporunda uygunsuzluklar tespit edilmiş ise, eksikleri eğer mümkünse sertifikalı malzemeler ile değiştirilmeli, eksiklikler hızlıca hem can hem de mal güvenliği açısından giderilmelidir. Uygunsuzlukların giderilmesi halinde kontrol işlemini için tekrar ek kontrol talebinde bulunulmalı ve tespit edilmiş uygunsuzluklarının tam anlamıyla tamamlanıp tamamlanmadığı kontrol ettirilmelidir.
Periyodik kontrol tarihimiz dolmuş, ne yapmalıyım?
İşletmelerin mümkün olduğunca bu tarihleri aşmamalıdır. Süreler aşıldığında alınan riskte artmaktadır. En kısa zamanda periyodik kontrol tarihi alınmalı ve muayenesi yaptırılmalıdır.
Periyodik kontrolleri bakımcı firma yapabilir mi?
İlgili mevzuattaki belirtilen nitelikleri karşılayan kişiler periyodik kontrolleri yapabilir. Periyodik kontrollerde esas; işletmede can ve mal güvenliğini riske atacak durumların tespit edilerek raporlandırılmasıdır. Dolayısı ile bu tip kontroller üçüncü taraf olarak nitelendirdiğimiz yani, kontrol edilen ekipmanın bakım, onarım, üretici veya mülki ilişkisi olmayan kişi ve kuruluşlarca kontrol edilmesi tarafsızlık ve bağımsız sonuçlar bakımından doğru olacaktır.
Periyodik kontrollerde mühendisin yanına neden yardımcı personel sağlamalıyız?
Periyodik kontrolleri yapılacak ekipmanın sözleşme gereği bazı ön hazırlıkları gerekmektedir. Hem bu hazırlıkların yapılması, hem işletmedeki ekipmana ait test ve kontrollerde tespit edilebilecek uygunsuzlukların yerinde görülmesi, hem de muayene hizmetinin gerçek anlamda yapılıp yapılmadığının tespiti açısından yardımcı personel bulundurmak önemlidir.
Bir işletme de kullanılan ekipmanı, iletilebilecek sorunlarını ve çevresini en iyi kullanıcısı bilebilir. Dolayısıyla yardımcı personel cihazı tanıyan, çevresini bilen, muayene işlemi sırasında doğabilecek risklere de doğru müdahale edebilecek bilgiye sahip bir refakatçi olmalıdır.
Periyodik kontrollerimizi yaptırdığımız halde iş kazası olduğunda ne olur?
Periyodik kontrolleri yapılmış ekipman ile ilgili herhangi bir iş kazası olması durumunda olay yeri müfettişlerce incelenecektir. Müfettişler kullanılan ekipmana ait sicil dosyasını talep eder ve bakım – onarım kayıtları ile periyodik kontrol raporlarını inceleyerek firmanın üzerine düşen hukuki sorumluluklarını yerine getirmediğini kontrol eder.
Periyodik kontrolleri yapılmış ve herhangi bir uygunsuzluk yok;
Periyodik kontrollerin düzenli yapılmış olması değerlendirme yapılabilmesi adına tek başına bir kriter değildir. Operatörün eğitimi, günlük, haftalık, aylık, yıllık periyotlarda operatörce kontrollerinin yapılması ve bakımlarına ait kayıtların dosyalanmış olması gerekmektedir.
Periyodik kontrolleri yapılmış ve tespit edilmiş uygunsuzlukları mevcut;
Periyodik kontrollerin düzenli yapılmış olması işletmenin sorumluluğunun bittiği anlamına gelmez. Bakım dosyası, operatör eğitim bilgilerinin yanında var ise periyodik kontrollerde tespit edilen uygunsuzluklarının giderilmiş ve belgelenmiş olması gerekmektedir. Bu uygunsuzlukların giderilmesine dair bir çalışma yapılmaması işletmenin sorumluluklarını yerine getirmemesi şeklinde yorumlanabilir.
Sıkça Sorulan Sorular arasında cevabını bulamadığınız konularda iletişim kanallarımızdan bize ulaşabilirsiniz.
